Po raz kolejny postanowiłem
zwrócić się ku dziesiątej muzie. Tym razem jest to film pt. Dybuk. Obraz ten zrealizowany w 1937 roku
można uznać za klasykę nie tylko kina jidysz (do 1939 roku w Polsce nakręcono
aż 9 filmów żydowskich), ale także śmiało można stwierdzić, że i polskiego kina
z okresu międzywojennego. Dybuk z 1937 roku powstał na kanwie sztuki
Szymona An-skiego (własć. Szlojme Zajnwel Rapoport; żył w latach 1863-1920) pt. Na pograniczu światów. Dybuk,
którego treść żywo osadzona była w chasydzkiej tradycji i folklorze Żydów z
terenów Wołynia, Podola i Ukrainy.
Zarówno dramat An-skiego jak i jego filmowa adaptacja dokonana przez Altera Kacyzne, w reżyserii Michała Waszyńskiego, stanowi ostatnie świadectwo chasydzkich sztetli, które wraz z początkiem XX wieku uległy niemal całkowitej zagładzie. Świat ten ocaliła pasja etnograficzna Szymona An-skiego, do którego przylgnął przydomek Zamler (pol. Kolekcjoner). Wraz ze skromną grupką pasjonatów etnografii, kultury i tradycji żydowskiej w 1911 roku wziął udział w wyprawie etnograficznej na Wołyń i Podole. Podczas trzyletniej wyprawy badawczej An-ski zbierał wszelkie świadectwa dokumentując galicyjski mikrokosmos sztetli. Utrwalał na papierze liczne legendy oraz pieśni, zbierał wywiady od miejscowej ludności, fotografował i gromadził wszystko to co stanowiło esencję i ducha świata, który wraz z rokiem 1914 bezpowrotnie zaczął odchodzić w niepamięć... To w tych okolicznościach narodził się Dybuk, sztuka dramatyczna w czterech aktach przepełniona magią galicyjskiego świata chasydów. Dzięki wyczuciu artystycznemu oraz zacięciu etnograficznym Szymona An-skiego udało się przybliżyć nie tylko wspaniałą scenerię kresowych sztetli, ale także atmosferę, typowe charaktery i sylwetki tamtych czasów, a co ważniejsze duchowe dziedzictwo chasydyzmu.
Karta tytułowa włoskiego wydania Dybuka z 1934 roku. |
Zarówno dramat An-skiego jak i jego filmowa adaptacja dokonana przez Altera Kacyzne, w reżyserii Michała Waszyńskiego, stanowi ostatnie świadectwo chasydzkich sztetli, które wraz z początkiem XX wieku uległy niemal całkowitej zagładzie. Świat ten ocaliła pasja etnograficzna Szymona An-skiego, do którego przylgnął przydomek Zamler (pol. Kolekcjoner). Wraz ze skromną grupką pasjonatów etnografii, kultury i tradycji żydowskiej w 1911 roku wziął udział w wyprawie etnograficznej na Wołyń i Podole. Podczas trzyletniej wyprawy badawczej An-ski zbierał wszelkie świadectwa dokumentując galicyjski mikrokosmos sztetli. Utrwalał na papierze liczne legendy oraz pieśni, zbierał wywiady od miejscowej ludności, fotografował i gromadził wszystko to co stanowiło esencję i ducha świata, który wraz z rokiem 1914 bezpowrotnie zaczął odchodzić w niepamięć... To w tych okolicznościach narodził się Dybuk, sztuka dramatyczna w czterech aktach przepełniona magią galicyjskiego świata chasydów. Dzięki wyczuciu artystycznemu oraz zacięciu etnograficznym Szymona An-skiego udało się przybliżyć nie tylko wspaniałą scenerię kresowych sztetli, ale także atmosferę, typowe charaktery i sylwetki tamtych czasów, a co ważniejsze duchowe dziedzictwo chasydyzmu.